Voice over
Onze gast in deze speciale honderdste aflevering noemt zichzelf “de Heintje Davids van De Nederlandsche Bank”, ging er ooit weg, kwam weer terug, ging weer weg, kwam weer terug, maar de laatste keer dan wel als president van De Nederlandsche Bank.
“Ik heb ook drie keer een uitnodiging mogen hebben voor het introductie programma voor nieuwe medewerkers. Dus ik uh ja, ik kende natuurlijk De Nederlandsche Bank, dus het was niet heel verrassend. Ik kende eigenlijk nog de meeste van de collega’s, euh enzovoort wel, dus in die zin had de bank weinig geheimen voor mij.”
De missie van De Nederlandsche Bank is bijdragen aan duurzame welvaart in Nederland. En daarom, zegt onze gast, is het belangrijk om scherp te kijken naar de woningmarkt en of de financiële stabiliteit van ons land daardoor niet wordt verstoord.
“Er wordt op basis van huizenmarkt een hoop nep-welvaart gecreëerd, wat papieren welvaart is, maar wat vervolgens op, het moment dat de huizenmarkt eh keert, toch niet duurzaam blijkt te zijn?”
Onze gast komt uit een Gronings nest van harde werkers, calvinisten die elke dag bezig waren en da’s blijven hangen, zo zegt hij zelf. Hij gaat pas naar huis als ie het gevoel heeft dat ie die dag alles heeft gedaan wat ie kon doen.
“Ik ga me niet verantwoordelijk voelen voor dingen waar ik heel weinig aan heb kunnen doen, maar ik moet wel naar huis gaan met het idee, dat ik voor vandaag in ieder geval weer het maximale d’r aangedaan heb.”
In deze honderdste aflevering ruim baan voor iemand die alles weet van de waarde van geld en hoe je die waarde behoudt. Onze gast in deze aflevering is Klaas Knot.
Je gastheer als altijd is Jeroen Broekema.
Jeroen Broekema
Welkom bij een nieuwe aflevering van Leaders in Finance, een bijzondere aflevering, want het is de honderdste aflevering. Op 13 februari 2019 lanceerden we met de eerste twee interviews. Dat waren toen Martijn Rosenmöller van Van Eck en Ali Niknam van Punk. Daarna volgde iedere week een nieuwe aflevering met CEO’s, bestuurders, commissarissen, toezichthouders en hoogleraren. Voor de honderdste aflevering zit bij mij aan tafel, de president van De Nederlandsche Bank. Zoals alle luisteraars zullen weten, dat is uiteraard Klaas Knot. Welkom.
Klaas Knot
Dank je wel.
Jeroen Broekema
Leuk dat je de tijd neemt. Ik zeg je, we hebben in het vorige gesprek afgesproken dat ik mag tutoyeren. Dank daarvoor en ik zal je kort introduceren. Traditiegetrouw bij Leaders en Finance doe ik dat wél door de naam te spellen. Dat is Klaas, K L A A S en Knot, K N O T. Zoals gezegd, Klaas Knot is de president van De Nederlandsche Bank. Hij bekleedt deze functie sinds 2011. Daarnaast is hij sinds december 2021 voorzitter van de Financial Stability Board FSB. Verder is hij lid van de Governing Council van de Europese Centrale Bank ECB, lid van European Systemic Risk Board, gouverneur van het Internationaal Monetair Fonds en lid van de Board of Directors van de Bank for International Settlements. Klaas Knot startte zijn professionele loopbaan bij DNB, werkte bij het IMF, en was onder andere plaatsvervangend thesaurier generaal en directeur financiële markten bij ministerie van Financiën. Klaas Knot vervult verscheidene nevenfuncties, waaronder als honorair hoogleraar Economics of Central Banking en de Rijksuniversiteit Groningen en is hij honorair hoogleraar monetaire stabiliteit aan de UvA en Universiteit van Amsterdam. Klaas Knot studeerde cum laude af in de economie aan de Rijksuniversiteit Groningen, waar hij ook promoveerde. Tot slot. Klaas Knot is 54 jaar, is getrouwd, heeft twee kinderen en woont in Amsterdam. Dan hebben we al een, een beeld wat de meeste mensen denk ik al hadden, maar nog iets meer opsomming daarvan. En normaal begin ik met mijn stakeholder-vraag en die wil ik ook heel graag aan jou voorleggen. Maar toch even het moment waarin we zitten. We zitten in een oorlog, nou wij niet gelukkig, maar wel heel dichtbij ons. En toen ik hier vanmiddag kwam aanrijden, zag ik daar de Nederlandsche Bank vlag hangen, maar ook de Oekraïense vlag. Hoe is dat zo gekomen dat die vlag daar hangt?
Klaas Knot
Ja, nou kijk, weet je, als mensen mij en mijn collega’s zien opereren, dan zien ze natuurlijk ons in een rol. Eh, een technocratische rol als centrale bankiers, als toezichthouders enzovoort. Maar wij zijn natuurlijk ook gewoon mensen van vlees en bloed. Dus dit conflict, dit raakt ons ook gewoon diep. Wij hebben zelf, zou ik wel willen zeggen, speciale banden met Oekraïne omdat zij bijvoorbeeld in onze kiesgroep zitten bij het IMF. Dus dat betekent dat wij ze ook een beetje onder de vleugels nemen als het gaat om het verlenen van technische assistentie. Dus er zijn heel veel medewerkers, ook van de Nederlandse bank, de afgelopen jaren in de Oekraïne geweest om ook de centrale bank daar te versterken en uh enzovoort. Dus, ook ikzelf ben een paar keer uit die hoofde in Kiev geweest. Dus ja, dit raakt ons natuurlijk ook. En eh, nou ja, dat wilden we op deze manier, toen we zagen dat er een trend ging ontstaan in West-Europa om de Oekraïense vlag zichtbaar te maken, toen dacht ik, ja waarom niet bij de Nederlandsche Bank? He, wij werken zoveel met de Oekraïne samen. Ja, en dit raakt ons natuurlijk ook gewoon.
Jeroen Broekema
En het heeft niks losgemaakt bij bijvoorbeeld medewerkers van van Russische afkomst of andere mensen die daar iets van vinden? Want het is natuurlijk ook wel een politiek statement in zekere zin?
Klaas Knot
Ja, nee, daar heb ik nou eigenlijk nog niks van meegekregen. Nee, dat, ik denk dat iedereen toch ook wel uh, ja begrijpt hè, dat dit op dit moment vooral, dat vooral de Oekraïners door dit geweld getroffen worden. Natuurlijk, Russen zullen misschien daar dubbele gedachten over hebben, maar ‘t is tuurlijk onmiskenbaar dat hun leider hier de agressor is en niet andersom.
Jeroen Broekema
Helder. Nou ja, en dan toch maar naar de orde van de dag. En dat is waar bij de meeste van de 100 interviews ben ik gestart bij de stakeholders rondom de organisatie die diegene vertegenwoordigt. Dat zou ik ook heel graag met jou willen doen. Uhm, als je naar de stakeholders kijkt van Nederlandse bank, welke stakeholder zou je zelf mee willen beginnen om die toe te lichten?
Klaas Knot
Nou kijk, wij zijn uh, de belangrijkste stakeholders, dat is de Nederlandse burger. Dus voor de Nederlandse burger, daar doen we het uiteindelijk voor. Daar proberen wij prijsstabiliteit te leveren zodat de koopkracht van hun geld uh niet wordt uitgehold. Daar proberen wij financiële stabiliteit voor te leveren zodat zij hun geld bij de bank veilig is, dat hun levensverzekering tot uitkering komt, dat hun pensioen tot uitkering komt op het moment dat ze dat verwachten, en dat het betalingsverkeer blijft werken. En dat, daar zijn natuurlijk ook heel veel ontwikkelingen voor, maar uiteindelijk moeten wij nooit vergeten dat we dat gewoon voor de Nederlander en, deels moet ik zeggen, ook en de Europeaan hè, de activiteiten die ik in ‘t Frankfurtse verricht, dat we dat ook voor de de Nederlandse en de Europese burger dus doen.
Jeroen Broekema
En de volgende stakeholder zou kunnen zijn de de medewerkers, de collega’s. Met hoeveel mensen zijn jullie eigenlijk bij DNB ongeveer?
Klaas Knot
Nou, wij zijn met een kleine tweeduizend fte. Eh, dat zijn natuurlijk iets meer medewerkers omdat niet iedereen fulltime, enzovoort, werkt. Uhm, en daarmee zijn wij eigenlijk helemaal niet zo’n grote centrale bank. We zijn wel een centrale bank met een brede reikwijdte aan taken. Dus van alle centrale banken in Europa zijn wij een van de centrale banken met de meeste taken, omdat wij namelijk ook heel veel toezicht taken hebben. Dat verschilt internationaal nogal met elkaar. Dus tweeduizend medewerkers, ja, het klinkt heel veel, maar ‘t is eigenlijk in de centrale bankwereld zijn wij een.., worden wij gezien als een efficiënte centrale bank.
Jeroen Broekema
Dan ga ik gewoon verder met mijn stakeholders, we hebben de samenleving breed gehad, de de medewerkers. En dan ‘de klant’ tussen aanhalingstekens, de onder toezicht staande instellingen. Hoe groot is die groep waar jullie dan daadwerkelijk toezicht op houden?
Klaas Knot
Wij houden toezicht op ruim achthonderd en vijftig financiële instellingen, maar da’s natuurlijk rijp en groen. Dat gaat van een grote bank tot een kleine trust instelling tot een beleggingsonderneming tot de een onderlinge verzekeraar, een groot pensioenfonds, een klein pensioenfonds. Dat zijn in totaal ruim 850 instellingen.
Jeroen Broekema
Ja, dat is een eh, da’s een hele grote groep. En wat je zelf al zegt, klein en groot. Dus je hebt, neem ik aan, teams die zitten op de grootste.
Klaas Knot
Ja, dus het verschilt nogal qua intensiteit en grote complexiteit. Ja, uiteindelijk proberen wij risico gebaseerd toezicht te houden. Dus we proberen ons een mening te vormen waar de grootste risico’s zitten en daar dus ook de meeste capaciteit aan te besteden. Da’s niet altijd groot en klein, maar ‘t is natuurlijk wel zo, dat als de risico’s zich bij een grote instelling manifesteren, dan is de fall-out wel veel groter. Daarnaast is het ook wel van belang om op te merken dat we tuurlijk het bankentoezicht tegenwoordig in het kader van het SSM doen, dus daar we gaan we niet meer alleen over. Daar werken we gewoon samen met de toezicht teams van de ECB. Daar heb je de Joint Supervisory Teams, zoals dat heet, en dat bestaat is uit medewerkers van zowel de ECB als De Nederlandsche Bank.
Jeroen Broekema
Helder. En de organisaties, de publieke organisaties rondom de DNB. Is het dan zo dat AFM degene is waar het meest contact mee is? Of is het juist het ministerie? Of zijn het andere organisaties?
Klaas Knot
Kijk, het hangt een beetje vanaf welke plek je zit in de organisatie, maar aan de toezicht kant is het onmiskenbaar waar, dat de meeste contacten gaan uit internationaal naar het SSM en nationaal naar de AFM. Als je wat meer aan de eh, klassieke centrale bank, de money macro kant zeg maar, zit van de Nederlandsche Bank, dan heb je wat meer contacten met Den Haag, het Ministerie van Financiën is dat met name hè. Maar ook het Ministerie van Sociale Zaken overigens, als het gaat om pensioenen, wat natuurlijk ook een belangrijk dossier in Nederland is. Ja, en je hebt natuurlijk steeds meer contacten met de ECB hè. Wij worden natuurlijk ook in in steeds toenemender mate, zou ik zeggen, dé Nederlandse vestiging van de Europese multinationale organisatie; het Europese systeem van centrale banken.
Jeroen Broekema
Helder. Je bent nu meer dan tien jaar president van De Nederlandsche Bank. Als je even teruggaat naar het moment dat je begon en nu, wat zijn dan, zou je zeggen, de belangrijkste verschillen in specifiek de organisatie DNB. Is daar, is daar veel in cultuur veranderd?
Klaas Knot
Ik hoop het wel, want dat was wel een van de doelstellingen hè, die ik natuurlijk had toen ik aantrad. Kijk, toen wij kwamen, toen ik aantrad in 2011, was de organisatie nog behoorlijk aangeslagen. Er was een mondiale financiële crisis geweest, maar die financiële crisis zat toch in het hart van het werkterrein van De Nederlandsche Bank. En eh, eerlijk gezegd ja, dat heeft ons in hoge mate verrast. Die crisis hebben wij niet in alle opzichten zien aankomen. En wij zaten toen nog in het proces, nogmaals, van verwerking daarvan, dat er toch een aantal dingen die wij niet voor mogelijk hadden gehouden gebeurd waren. Maar, de eerste stappen waren al wel gezet richting de verbetering van ons toezicht. Dus wat wij moesten doen om van analyse naar actie bijvoorbeeld te komen. Dat was één van de titels van een van die interne evaluatierapporten kan ik mij herinneren. Ja, en vanaf dat moment ben ik dus ook vooral bezig geweest om die agenda uit te rollen om te zorgen dat wij de dingen gewoon weer goed gingen doen, en dat we daar ook weer wat meer zelfvertrouwen aan gingen ontlenen. En ik denk dat dat het grootste verschil is. Ik denk dat mensen gewoon nu weer met rechte schouders en ook een beetje trots op de Nederlandse bank hier rondlopen en de rol die wij vervullen. En als je bijvoorbeeld de mondiale financiële crisis van 2008 2009 vergelijkt met de pandemie, dan denk ik dat wij als Nederlandse bank hartstikke trots mogen zijn op ook de rol die wij tijdens de pandemie hebben kunnen spelen.
Jeroen Broekema
En jij persoonlijk, toen je hier voor het eerst binnenkwam, je kwam er niet voor het eerst binnen, maar voor het eerst als president binnenkwam? Kan je nog dingen herinneren waarvan je dacht: oh dat zal, dat verbaast me eigenlijk wel. Dat had ik niet verwacht dat het zo zou gaan hier.
Klaas Knot
Nou, ik had natuurlijk een hele lange achtergrond hè bij De Nederlandsche Bank. Uiteindelijk ben ik vanaf 1995 een beetje on and off – ik heb mezelf wel eens de Heintje Davids van De Nederlandsche Bank genoemd. Ik heb ook drie keer een uitnodiging mogen hebben voor ‘t introductieprogramma voor nieuwe medewerkers haha. Ja dus ik ja, ik kende natuurlijk De Nederlandsche Bank hè. 2009 was ik de laatste keer hier weg gegaan en ik ben 2011 teruggekomen, dus het was niet heel verrassend. Ik kende eigenlijk nog de meeste van de collega’s enzovoort wel, dus in die zin had de bank weinig geheimen voor mij.
Jeroen Broekema
Nee, duidelijk. Dan wilde ik een beetje hebben over het mandaat van De Nederlandsche Bank en daar ben ik gewoon benieuwd naar hoe dat nou precies in elkaar steekt. Want je zegt, ik heb jou laatst ook weer horen zeggen, ik geloof bij Buitenhof: “We hebben eigenlijk maar één mandaat, da’s prijsstabiliteit”…
Klaas Knot
Het primaire mandaat.
Jeroen Broekema
O, primaire mandaat. Ik zie ook op jullie website nog meerdere, andere hoeken waar je natuurlijk ook mandaten hebt, waaronder natuurlijk toezicht en dat is een hele belangrijke, heel belangrijk mandaat op de financiële instellingen. Maar hoe bepaal je nou waar dat mandaat begint en waar het eindigt?
Klaas Knot
Kijk, het is vanuit de verschillende rollen hebben we verschillende mandaten hè. Dus de monetaire taak van De Nederlandsche Bank en daar, die doen wij. Die voeren we uit in de context van het eurosysteem. En dat mandaat, dat ligt in het Verdrag van Maastricht vastgelegd en dat zegt, dat het primaire mandaat is prijsstabiliteit, en pas als je prijsstabiliteit hebt bereikt, dan kun je eventueel ook je aandacht vestigen op secundaire doelstellingen en dat zijn dan met name de doelstellingen die de Europese Unie zichzelf heeft gesteld. En daar gaat ‘t natuurlijk ook over economische groei, werkgelegenheid, maar dat kan bijvoorbeeld ook gaan over schoon klimaat. Dus dat dat de doelen van de Europese Unie, dat zijn voor ons de secundaire doelstellingen. Daarnaast is het natuurlijk zo dat we binnen de Nederlandse context een aantal toezichtwetten uitvoeren. Dat doen we binnen, wat wij het ZBO deel van de Nederlandse bank noemen, zelfstandig bestuursorgaan. Daar voeren wij natuurlijk gewoon een wettelijke taak uit die in de Wft en in de bankwet is vastgelegd. Ja, dat mandaat wordt uiteindelijk dus door de politiek in Nederland bepaald. Het is wel zo dat financiële wet- en regelgeving inmiddels voor een belangrijk deel uit Brussel komt, want dat is een van de onderdelen van de interne markt, waar wij onze competentie dus voor een belangrijk deel aan Brussel hebben overgedragen. Daarnaast is het zo, dat Brussel vaak weer toezicht standaarden in Europese wet- en regelgeving implementeert die op mondiaal niveau worden overeengekomen. En in die comités zitten wij vaak weer als de Nederlandsche Bank, dus wij zitten vooral binnen de Financial Stability Board. Zit het Ministerie van Financiën ook in, maar ik denk wel dat het fair is om te zeggen dat De Nederlandsche Bank daar wel de leidende rol heeft in Nederland. Wij zitten in het Bazels Comité van bankentoezichthouders. Nou, wij zitten in de internationale vereniging van verzekeringstoezichthouders enzovoort. Dus het is een beetje, ja toezicht wet- en regelgeving komt, zou ik willen zeggen, in interactie, in nauwe interactie, tot stand tussen De Nederlandsche Bank, de Brusselse autoriteiten en ook Den Haag.
Jeroen Broekema
En zit er soms wel eens een grijs gebied, dat je zelf denkt of jullie intern in de directieteam van nou: dit is iets waar we misschien toch op het randje zitten, waar we ons mee moeten bemoeien of niet. Want ik sprak laatst bijvoorbeeld iemand die zei: “ja ik, ik vind..”, die was overigens fan van jou en van de FA van dat team, maar die zei: “Ja, het gaat wat ver om me te bemoeien met of een huis nou in box 1 of in box 3 hoort bijvoorbeeld ik noem maar wat”. Past het nog wel binnen het mandaat? Het is maar een voorbeeld. Maar de vraag is eigenlijk: is het bij jou ook wel eens een grijs gebied waarvan je zegt: ja, daar moeten we toch even weer afwegen of dat wel past bij mijn eh ja ….
Klaas Knot
Ja, kijk wat je .. Om dit soort vragen voor te zijn, probeer je zelf natuurlijk zo transparant en expliciet mogelijk te zijn over je mandaat. Het gaat.., we hebben het hier over verantwoording afleggen, accountability in een mooi Engels woord. En wat wij daartoe hebben gedaan is, dat we hebben voor onszelf ook een missie geformuleerd en dat is dat wij willen bijdragen aan duurzame welvaart in Nederland. Dat is natuurlijk ook een missie die breed is. Daar kun je keuzes in maken wat er wel onder valt en wat er niet onder valt. Maar ik zou wel de stelling op tafel durven te leggen dat, bijvoorbeeld het voorbeeld wat u noemt van moet de Nederlandsche Bank zich nou wel of niet met de fiscaliteit rondom de woningmarkt benoemen, nou ik zou zeggen dat valt squarely binnen ons mandaat. Waarom? Omdat de woningmarkt waarschijnlijk de belangrijkste bedreiging voor financiële stabiliteit is in Nederland, die van binnenlandse makelij is. De meeste bedreigingen voor de financiële stabiliteit van Nederland komen allemaal uit het buitenland. Die spoelen in feite gewoon over ons land heen. Dat komt nou eenmaal omdat we een open economie zijn met een open financiële sector. Kijk ook naar de financiële crisis van 2008 2009. Maar er is een factor waarvan ik zeg: ja, die is toch echt van binnenlandse makelij, dat is onze huizenmarkt. En daar speelt fiscaliteit wel degelijk een belangrijke rol in in de mate waarop die huizenmarkt overspannen wordt. En als die huizenmarkt overspannen wordt, gaan mensen toch zichzelf overreachen als het gaat om hypotheken enzovoort. En op het moment dat de huizenmarkt dan keert, ja dan krijg je onderwaterproblematiek, financiële instabiliteit. En dat heeft vervolgens weer een negatieve impact op de welvaart die we met z’n allen creëren. Er wordt op basis van huizenmarkt een hoop nep welvaart gecreëerd, wat papieren welvaart is, maar wat vervolgens op het moment dat de huizenmarkt keert, toch niet duurzaam blijkt te zijn.
Jeroen Broekema
Ik had eigenlijk het voorbeeld er niet bij moeten geven, want zonder het voorbeeld was eigenlijk de vraag van: is er ook wel eens grijs gebied waarvan je zegt….?
Klaas Knot
Ja, er zijn grijze gebieden natuurlijk. Wij hebben in het begin ook wel ons afgevraagd van hoe nadrukkelijk moeten wij ons bijvoorbeeld met klimaatverandering bemoeien? Nou, uiteindelijk zijn wij tot de conclusie gekomen dat de energietransitie, dat dit een van de grootste, zo niet de grootste, eh het grootste structurele veranderingsproces is wat de Nederlandse economie in de komende jaren moet ondergaan en dat veranderen. Dat is voor ons een gegeven. Kijk, wij bemoeien ons niet met de IPCC modellen enzovoort, maar dat is voor ons een gegeven dat wij die energietransitie gaan doormaken, dat dat een groot structureel veranderingsproces is. En dat gaat natuurlijk ons mandaat op alle manieren raken. Dit gaat de prijsvorming en de inflatie bepalen. Dit gaat klimaat gerelateerde financiële risico’s gaan natuurlijk de solvabiliteit en de liquiditeit van de toezichthoudende instellingen raken, dus met andere woorden ja, we hebben geconstateerd: dit heeft zoveel raakvlakken met ons mandaat, maar daar zijn we best wel op bekritiseerd. En dan worden we zeker tot op de dag van vandaag nog op bekritiseerd.
Voice over
Je luistert naar Leaders in Finance met Jeroen Broekema
Jeroen Broekema
Wat mij ongelooflijk lastig lijkt, is: er zijn zoveel risico’s en dan in de financiële sector, en dan heb je ook nog de hele macro economie erbij, dus niet alleen die financiële sector specifiek. Maar hoe in godsnaam maak je nou keuzes waar je tijd van 2000 man lijkt veel maar.. je gaf zelf al aan, je moet een enorme wijk, een enorm breed gebied overzien. Maar hoe maak je nou keuzes waar je echt je tijd in steekt? En je zegt dus ook nee tegen dingen. Je kan niet al die risico’s blijven overzien lijkt mij.
Klaas Knot
Ja, dat is deels ook intuïtief, maar het is gewoon waar, dat als je in de loop van de jaren kijkt en dan is ook voor, zeg maar conjuncturele stabiliteit is de financiële cyclus is steeds belangrijker geworden. Dus de.., ja ook de klappen die de Nederlandse economie heeft opgelopen in de laatste 10 15 jaar. Veel van die klappen zijn terug te voeren op problemen in de financiële sector. Dus met andere woorden: die dingen liggen ook voor een belangrijk deel toch echt wel in elkaars verlengde. Het is zo, ik moet zelf persoonlijk natuurlijk keuzes maken waar ik wel heen ga, waar ik me niet mee persoonlijk mee gaat bemoeien, enzovoort. Maar ik heb natuurlijk een hele directie en wij bespreken dingen. Kijk als ik dingen laat liggen omdat ik er nog niet aan toe kom, dan heb ik natuurlijk mijn collega directieleden. Ik ben zelf iets minder actief, bijvoorbeeld op het terrein van betalingsverkeer, maar daar is mijn collega Olaf Sleijpen weer heel erg actief op. Ik hè, doe zelf niets aan het toezicht, maar daar heb ik natuurlijk Else Bos en Steven Maijoor, die verantwoordelijk zijn. En dat toezicht is bij hen gewoon in uitstekende handen. Dus dat daar heb ik ook alle vertrouwen in. Het intern bedrijf ligt bij Nicole. Natuurlijk blijf verantwoordelijk ook voor de besturing van dit bedrijf en dat kan ook zijn als directie, maar zeg maar alle voorbereidende werk enzovoort. Dat wordt dan onder Nicole haar leiding uitgevoerd.
Jeroen Broekema
Je zei al zelf: “Ik ben bij DNB begonnen, ik ben weer teruggekomen en daarna op en neer”. Toen je de allereerste keer bij DNB begon, dacht je ooit van: ik word hier president.
Klaas Knot
Nee, dat is nee, oprecht niet. Dat is ook niet iets… Eigenlijk heb ik die gedachte nooit gehad tot het moment dat de eerste, de eerste persoon tegen mij ging zeggen: “Het zou wel eens kunnen zijn dat ze bij jou gaan uitkomen”. En dat was heel kort voor het moment dat ze werkelijk bij mij uitkwamen. Kijk, ik heb wel, ik ben best wel ambitieus in de zin dat ik hard en consciëntieus werk en dat ik ook wel in de gaten houd dat er nog wat beweging in mijn carrière enzovoort zat en zit. Maar dit soort dingen plan je niet. Dus ik heb altijd dingen gedaan in het leven wat ik dacht: ja dat, ik kan het en ik word er beter van, ik leer weer wat nieuws. Dus iets van het dakpanmodel, dat je bij de volgende stap iets hebt waarop je wil staan, maar tegelijkertijd ook iets nieuws wil leren. En dat kan dan zijn in termen van een andere organisatie leren kennen. Dan wel eh.. het kan ook zijn om binnen dezelfde organisatie weer eens een nieuw onderwerp te doen. En zo heb ik ook bij De Nederlandsche Bank, ik ben de eerste vijf jaar zat ik puur aan de, zeg maar macro monetaire kant. En toen ik bij het IMF zat kreeg ik daar in één keer de aanbieding om terug te komen bij De Nederlandsche Bank in het toezicht bedrijf. Nou, dat kende ik totaal niet, maar leek me een interessante positie en heb ik nooit spijt van gehad.
Jeroen Broekema
Kan je nog goed herinneren dat je dat telefoontje kreeg van die ambtenaar of direct van de minister om president te worden?
Klaas Knot
Nou, ik werd door de minister inderdaad uh, want ik was op dat moment zijn hoogste ambtenaar, dus ik werd door de minister bij hem geroepen. Ja, dat kan ik me nog herinneren. En ik had een kleine voorwaarschuwing gehad van mijn voorganger hier, Nout Wellink. Dus de vraag was niet helemaal meer meer eh 100 procent verrassing. Ja, dat kan ik mij wel herinneren, die beide momenten. Het ene was zaterdagavond, het andere was dinsdagmiddag. Nou ja, het eerste wat ik toen heb gedaan is een beetje tijd gevraagd, omdat ik ook wel ‘t gevoel had van: ja, dit gaat niet alleen mijn eigen leven impact hebben, dit gaat ook mijn gezin, mijn vrouw, mijn kinderen. En dat zijn dus niet dingen die je licht in je eentje besluit en die je dus ook gewoon even al rustig met de mensen om je heen wil bespreken. Daarnaast, ik was 44. Nou ja, dat je toch, in de wetenschap dat er eigenlijk voor al mijn voorgangers hè was dit een functie, een een eind functie richting pensioen. Nou je kunt uittellen: na twee termijnen ben ik achtenvijftig, dus dan zal ik toch nog iets anders moeten gaan doen. Dus ik, ik had ook nog wel hier en daar een beetje bevestiging nodig van: kan ik dit? Dus ik heb ook wel de tijd genomen om wat mensen in mijn omgeving, die ik gewoon, waarvan ik het oordeel hoog had, maar waarvan ik wist dat die verder zelf geen enkel belang hadden bij dit oordeel aan mij geven. Daar heb ik nog wat mee gebeld en gewoon gevraagd van: wat moet ik doen? Enzovoort. Maar uiteindelijk zei iedereen in mijn omgeving: “het komt misschien een beetje vroeg, maar je kunt het”. En toen heb ik ook de knop omgezet, oké. Maar dan ga ik het ook doen en dan ga ik ‘t ook voldoen.
Jeroen Broekema
Boem. Nou, en dat is je goed afgegaan, nu al meer dan een decennium.
Klaas Knot
Dank je wel.
Jeroen Broekema
Zeker weten hè.
Klaas Knot
“Het kon minder”, zoals een Groninger zegt. Dat is het grootste compliment wat je van een Groninger kunt krijgen: ‘t kon minder.
Jeroen Broekema
Dat is.. Ja, ook mijn vrouw komt uit Groningen en is het dan prima. Dat eh ja. Nee dat is.. da’s mooi. En als je dan verder teruggaat. Je bent uhm, economie gaan studeren. Stond dat voor jezelf al lang vast?
Klaas Knot
Ja, dat stond wel redelijk lang vast. Ik was al tijdens mijn studie.. Kijk, ik heb mijn coming of age gehad in de eind jaren 70, begin jaren 80. Toen was ik middelbare scholier en toen, nou ja, toen was de Nederlandse economie een drama, echt een ‘total basket case’ zou je zeggen hè. Ongeveer, heel populair gezegd, 10 procent werkloosheid, 10 procent inflatie en 10 procent begrotingstekort. Dat was ongeveer, nou de cijfers kloppen natuurlijk niet helemaal, maar dat was wel ongeveer hoe het er voor stond. En ja dan, ik was natuurlijk wel scholier en vraag je je af: hoe kan zoiets? Ik bedoel: hoe kan een vak als economie, hoe kan dat zo’n drama opleveren en kan dit echt niet beter? Maar dit waren echt de donkere begin van de jaren 80 met de ambtenarenstakingen en de kabinetten Lubbers die, nou ja, orde op zaken moesten stellen enzovoort. En toen had je ook al een bankencrisis, er ging ineens een bank failliet, terwijl mijn economieleraar op de middelbare school zei: “ja, dat kan helemaal niet, een bank kan helemaal niet failliet”. Nou, dat kon dus ze wel hè. Nou ja, en dat riep bij mij wel allerlei vragen over van: ja, wat gebeurt hier en kan dit niet beter? Dus die fascinatie voor economie, die is toen wel bij mij ontstaan.
Jeroen Broekema
En je wist toen ook al dat ga ik in Groningen doen?
Klaas Knot
Nou eerlijk gezegd, dat was eigenlijk een beetje gewoon iedereen die uit de noordelijke pro… toen was het allemaal nog wat regionaler dan nu hè. Als je in de noordelijke provincies woonde en je ging iets, je wilde iets studeren wat je in Groningen kon doen, ging je gewoon in Groningen studeren. Dat had gewoon een regionale functie. Tegenwoordig is het veel gebruikelijker om je bachelor in 1 plek te doen en dan je master. Want het was.. wij hadden nog gewoon een propedeuse en daarna studeerde je af. En ja, Groningen was gewoon een logische keus. Bovendien een echt goeie economische faculteit hè, dus dat was ook prima. Dus voor mij was dat nooit een andere. Ik heb eigenlijk nooit echt naar een andere universiteit gekeken op dat moment.
Jeroen Broekema
Nee, ik las een leuk artikel in het Financieele Dagblad over jouw economieleraar, je haalde hem net al even aan. Was dat ook de trigger echt om daadwerkelijk daar te gaan studeren?
Klaas Knot
Nou ja, hij is er wel zeker één van mijn motivators geweest. Maar ja, als je een vak leuk vindt, vind je volgens mij meestal de leraar ook wel leuk. Dat is ja, omdat je dan toch iets van de interesse hebt. Maar zeker uh, hij is zeker ook een van degenen die me gemotiveerd heeft, ja.
Jeroen Broekema
Ja, en je groeide op ten noorden van Groningen in een klein klein dorpje. Hoe was dat? Opgroeien daar?
Klaas Knot
Mmm, daar heb ik maar vier jaar gewoond. Dus ik uhm, ik ben er op tot mijn vierde in Onderdendam, dan tot mijn achtste in Roden en toen ben ik verhuisd naar Drachten en daar heb ik tot mijn achttiende gewoond. Dus ik denk dat ik mijn jeugd meer in Drachten heb gehad, een middelgrote plek. Ja, dat is gewoon zoals een middelgrote plek is. Ja, wat moet je daarvan zeggen? Dat is maar nieuwbouwwijken en een middelbare school. En ja..
Jeroen Broekema
Ja, en het is misschien, zegt de opvoeding meer. Op wat voor soort opvoeding, zou je daar iets over willen delen hoe je bent opgevoed?
Klaas Knot
Nou, ik kom uit een calvinistisch nest. Synodaal gereformeerd. Uhm, en dat sla je daar natuurlijk nooit helemaal uit. Dat, dat krijg je wel mee. En ik kom ook wel uit in de omgeving van: doe maar gewoon, dan doe je gek genoeg. We hebben ‘t niet echt arm gehad thuis, maar we hebben al wat financiële tegenslag gehad door ook een, ja een paar ongelukkige keuzes van mijn ouders op de huizenmarkt met name. Dat is natuurlijk ook een ervaring die je vervolgens zelf wel meeneemt. En ook vooral de manier waarop zoiets tot stand komt. Dus ja, maar ik uh, ik heb niet een ongelukkige jeugd gehad ofzo dat ik er gevoel heb dat ik van alles moet goedmaken. Nee, dat dat niet, maar een aantal normen en waarden neem je wel mee. Ik denk dat ik, nou ja, dat ik geloof in normen en dat ik geloof in regels en dat soort dingen. Dat ja, dat heb ik wel van huis uit meegekregen.
Jeroen Broekema
Een broers en zussen?
Klaas Knot
Ik heb een oudere zus en die is lerares op de middelbare school, Duits en Frans. En ik heb een jongere broer en die werkt in de IT sector.
Jeroen Broekema
Ja, en qua werken, als ik dat ook nog mag vragen, daar ben ik ook altijd nieuwsgierig naar. Wat voor soort werk deden je ouders?
Klaas Knot
Mijn vader was, euh, die zat in de agrarische toelevering sector, dus kunstmest, veevoeder, enzovoort, verkoop. En mijn moeder was onderwijzeres op de lagere school. En ja, ik vind zelf lesgeven ook erg leuk hè aan de universiteit, dus dat heb ik waarschijnlijk van mijn moeder. Mijn vader was ook zeer in economie geïnteresseerd, dus dat heb ik waarschijnlijk van hem gekregen. Ja, en verder hard werken, dat was wel gewoon bij ons thuis de moraal. Dus dat dat heb ik ook wel hè. Dus ik ga pas naar huis met het gevoel dat ik in ieder geval voor vandaag er alles aan heb gedaan. Dan vervolgens, kan ik ook makkelijk dingen van me af laten schudden, dus ik ga me niet verantwoordelijk voelen voor dingen waar ik heel weinig aan heb kunnen doen, maar ik moet wel naar huis gaan met het idee dat ik voor vandaag in ieder geval weer het maximale eraan gedaan hebben.
Jeroen Broekema
En bijbaantjes. Of als het juist alle ballen op school en studie?
Klaas Knot
Nee nee, ik heb heel veel leuke bijbaantjes vooral gedaan, dus eh nee, dat vond ik ook allemaal erg leuk, variërend van bordenwasser in een restaurant tot aan de lopende band bij Domo fabriek. Eh postbode ben ik geweest. Was echt allerleukste baantje wat er is, gewoon eigen verantwoordelijkheid voor een stukje wijk, een bak met post die je binnenkrijgt en die jezelf moet sorteren. Want dat was toen nog zo, en vervolgens moet wegbrengen. Dus eh studentassistentschappen, dat betaalde daar natuurlijk het allerbeste. Dus, dat was ook allemaal.. Dus ik heb heel veel bijbaantjes gedaan en daardoor heb ik ook zonder studieschuld, eh ja kunnen afstuderen.
Jeroen Broekema
Weet je nog wat je verdiende bij die bijbaantjes?
Klaas Knot
Oh nee. Eerlijk gezegd eh. Maar het zal natuurlijk allemaal, of het zal allemaal in de huidige context niet heel veel…
Jeroen Broekema
Paar gulden per uur waarschijnlijker hè?
Klaas Knot
Dat zal eh, dat gaat niet om 10 gulden per uur. Nee, dat zal minder zijn geweest denk ik.
Jeroen Broekema
En kan je nog herinneren het dat moment…
Klaas Knot
Ja, bij het bordenwassen was het een tientje per uur volgens mij, 10 gulden ja.
Jeroen Broekema
Oh, dat klink nog niet eens zo slecht als je daar wat inflatie en dingen overheen is niet eens zo slecht inkomen, nee. En kan je nog herinneren wanneer je doorhad dat je toch wel een goeie leerling was en of scholier, dat je goed kon leren.
Klaas Knot
Nou ik ja.. Kijk, ik haalde natuurlijk cum laude cijfers , dus ik ben cum laude afgestudeerd zoals je zelf ook al refereerde. Dus als je dus met overal 8’en en of hoger, want toen mocht je nog geloof ik 1 keer een 7 of zo in je hele masterfase hebben. Uhm, dus als je dat haalt dan dan…
Jeroen Broekema
Ja bij de universiteit hè?
Klaas Knot
Ja, dat..
Jeroen Broekema
Op school had je waarschijnlijk ook al door.
Klaas Knot
Ja, op school was ik vooral heel erg goed in wiskunde. Dat helpt natuurlijk ook, dat je snel kunt rekenen, enzovoort. En ook daar had ik inderdaad cijfers wat je denk ik wel cum laude nu zou noemen. Ja, dus dan krijg je wel door dat je, nou ja, dat dat je in ieder geval wel licht dat, ja
Jeroen Broekema
En was het dan ook zo, als wij vroeger goeie cijfers haalden, mijn broers en ik dan, vonden mijn ouders dat leuk. Maar dat was gewoon ja oké, was prima om het maar even aan te halen. Was dat bij jou ook zo of moedigden ze het er wel héél erg aan om het beste te te..?
Klaas Knot
Nee, ik geloof niet dat ik uh.. Mijn ouders wilden natuurlijk wel gewoon graag dat ik de diploma’s haalde en dat ik naar vermogen uh presteerde. Maar het was niet zo dat ze onderscheid maakten tussen de kinderen omdat de ene hogere cijfers haalde dan de andere. Want bijvoorbeeld mijn zus had een heel ander profiel. Dat was een echte Alpha. Die had juist heel veel moeite met vakken als wis- natuur en scheikunde. En dus die haalde veel meer met, zeg maar, cijfertjes met hakken over de sloot op die vakken. Maar er werd geen enkel onderscheid in gemaakt. Dus want mijn ouders waren vooral trots, dat alle drie kinderen vwo en alle drie kinderen uiteindelijk naar de universiteit. En natuurlijk je.. ja, ook weer een beetje dat calvinistisch hè, je hebt talenten gekregen om er iets mee te doen. Dat dat werk wel. Kreeg ik wel vanaf het eerste begin mee, maar het was niet zo dat ik per se elke week me moest verantwoorden over de cijfers enzovoort.
Jeroen Broekema
Ging je gelijk op kamers in in Groningen?
Klaas Knot
Ja, ik ben op m’n achttiende uit huis gegaan en dat was een hele goeie beslissing.
Jeroen Broekema
Je lacht erbij, waarom was het zo’n goede beslissing?
Klaas Knot
Nou ja, omdat ik eerlijk gezegd uh, ook wel het gevoel heb dat ik van af m’n achttiende echt ben gaan leven. Dat ja, dat is, dan gaat er gewoon een wereld voor je open. Dan doe je gewoon de dingen waar je zin in hebt. Want natuurlijk, ik heb mooi met mooie cijfers gestudeerd, maar ik heb echt niet alleen gestudeerd. Uh, dus als wij ergens voor in waren dan deden we dat gewoon, dan oh, we gaan naar Amsterdam. Hup naar de lift-plek. En dan gingen we even liften en dan gingen we gewoon een avond uit. En dan gaan we, de volgende ochtend zagen we wel weer hoe we weer terugkwamen. Dus, dat ja, weet je, ook elk moment dat er iemand weer op de deur, op de deurbel van: “Goh, zullen we nog even een biertje gaan drinken?” Ja, lekker doen. Ja, weet je, dat is gewoon de vrijheid van het studentenleven en je, je maakt ook een hele nieuwe groep vrienden. Het is ook een soort breuk, dat was hetin ieder geval voor mij hè. Op m’n achttiende dat de mensen die je kende van de middelbare school, ja daar verloor je heel snel het contact mee. Maar in het studentenleven, al die sociale contacten. Al die dingen hè, die de studenten van nu natuurlijk ook echt wel hebben gemist met corona, dus ik heb me echt heel goed kunnen inleven hoe erg die corona is. Want heel vaak heb ik terug gedacht aan: wat zou het nou geweest als ik op m’n achttiende op.., toen ik op kamer was en dat ik de eerste twee jaar eigenlijk amper naar de kroeg had gekund, of weet ik wat. Verschrikkelijk.
Jeroen Broekema
En ook vrienden voor het leven gemaakt, studententijd?
Klaas Knot
Ja, dat klopt. Ik bedoel een van mijn allerbeste kameraden, Nico, nou die die heb ik ongeveer dag één in Groningen tijdens de KEI, de de introductie, leren kennen en dat klikte tussen ons en we hebben nog steeds goed contact. We zien mekaar nog steeds, een paar keer per jaar gaan we even hardlopen, een stukje hardlopen en dan een vorkje prikken en een biertje drinken. En dat is, da’s altijd de goeie ouwe tijd, ja.
Jeroen Broekema
Dat hardlopen kom ik nog nog op terug op het einde, want ik was er erg onder indruk van je je marathontijden. Maar van studie naar werkend leven, hoe ging die transitie? En hoe kwam je hier terecht?
Klaas Knot
Nou, ook wel weer deels automatisch. Kijk, tijdens mijn economisch studie was ik wel een beetje met het eh in contact gekomen met dat ik leerde wat het IMF was enzovoort. En daar keek ik best wel tegenop. Dus ik had mme wel wat georiënteerd op het IMF. Maar toen kwam ik er al vrij vlot achter dat je daar toch echt ook wel voor gepromoveerd moest zijn. Via mijn studentassistentschap kwam ik ook steeds meer geïntegreerd in de vakgroep, enzovoort in Groningen. En daar waren gewoon mogelijkheden voor mij om een promotieplek te krijgen. Ook weer hè, dat zou je nu anders doen, maar toen was het gewoon logisch. Ja, ik kreeg gewoon de vraag en dus werd ik aio, eh ook weer in Groningen overigens hè. Dus maar nu zou het weer normaler zijn om juist je PhD op een andere universiteit te doen enzovoort. Maar dat was toen toch nog wat meer regionaal denken. Nou toen had ik inmiddels ook mijn huidige vrouw leren kennen. Die moest nog haar coschappen doen in Groningen, dus het kwam sowieso ook, in dat opzicht kwam het heel goed uit dat ik nog een paar jaar langer in Groningen zou blijven. Want ik wist natuurlijk wel, zodra ik als algemeen econoom aan de bak zou moeten, dat ik waarschijnlijk wel in het Westen terecht zou komen. Nou, ik heb een proefschrift gedaan over een monetair onderwerp: wisselkoersen, EMS, de voorloper van de euro. Dan kom je natuurlijk in contact met De Nederlandsche Bank. Ja, al was het maar op conferenties en, want je schrijft papers over wat ze hier aan het doen zijn. En via die contacten kwam ik eigenlijk.. aan het einde van mijn studie werd ik door Lex Hoogduin, die toenmalig directeur economisch beleid en onderzoek was bij De Nederlandsche Bank, werd ik gewoon gevraagd of ik wilde overstappen naar De Nederlandsche Bank en ik wilde op zich wel naar het IMF. Maar tegelijkertijd wist ik ook wel: nou, De Nederlandsche Bank is ook geen gekke opstap en de Nederlandsche Bank heeft ook nauwe contacten met het IMF, dus dat was eigenlijk best wel slim om dat te doen. En dus zo ben ik in 1995, en toen was mijn vrouw ook net klaar met haar coschappen, dus die was ook, stond ook op een punt in haar carrière dat ze iets anders moesten gaan zoeken, dus toen zijn wij april ’95 met z’n tweeën naar Amsterdam gekomen en ben ik hier bij De Nederlandsche Bank gaan werken.
Jeroen Broekema
Ja, want dat IMF is later nog gelukt.
Klaas Knot
Ja 1998, 3 jaar later.
Jeroen Broekema
Ja, en zo heb je ook in de VS gewoond dus, neem ik aan?
Klaas Knot
Ja, in Washington.
Jeroen Broekema
Heb je daar veel dingen geleerd of meegemaakt waarvan je zegt: daar heb ik echt veel aan gehad in de rest van mijn loopbaan?
Klaas Knot
Ja ongetwijfeld. Nee kijk, dat was nog de leeftijd waarin we geen kinderen hadden. Ja, en dan is gewoon anderhalf jaar in het buitenland wonen en werken,’t is ook wel een beetje vakantie. Je werkt natuurlijk wel knoeper hard, maar in het weekend, al je verplichtingen vallen gewoon weg hé. Want je hebt geen familie meer, je hebt geen verjaardagen meer en zo waar je heen kunt. Dus je hebt ook wel best heel veel vrijheden. Dus ik herinner mij dat mijn vrouw en ik toen ook 36 van de 50 staten of zo in de VS hebben kunnen bezoeken met allemaal kleine tripjes en dit en dat. Washington is een hele internationale stad met heel veel jonge mensen, dus je bent meteen, vanaf de eerste week dat je er bent, bij alle feestjes welkom. Al die contacten ben je ook vrij vlot weer kwijt. Op ‘t moment je weg bent hè, want dat is het, dat is ‘t model. Maar, dat was natuurlijk gewoon anderhalf jaar gewoon hartstikke leuk. Eh, het IMF, moet ik gewoon nog heel eerlijk zeggen, als instelling viel me een beetje tegen, maar daar had ik misschien ook gewoon zelf veel te veel tegen opgekeken. Dat is je idealiseert dan iets ook te veel. Wat me gewoon tegenviel was dat het een enorm hiërarchische organisatie was, waar het dan misschien heel mooi lijkt wat die grote organisatie doet in de wereld, maar als individueel radertje in een groter in een organisatie met ongeveer vijf lagen management boven je, dat was ik bij De Nederlandsche Bank niet gewend. Nederlandsche Bank is toch een best wel een platte organisatie waar ik eigenlijk al een jaar nadat ik bij De Nederlandsche Bank was begonnen, zat ik al geregeld bij Nout Wellink op de Kamer om over monetair beleid en dat soort dingen te praten. Nou, dat was hè, Camdessus bij het IMF, die kwam ik alleen per ongeluk een keer in de lift tegen als hij en ik dezelfde aanvangstijd hadden op de dag. Dus dat was tuurlijk allemaal ondenkbaar. Maar Washington was gewoon geweldig. En ja, in een internationale organisatie leer je weer andere vaardigheden. Je leert dat je heel snel je Nederlanderschap moet vergeten. Dat de internationale omgangsvormen toch echt anders zijn dan Nederlandse omgangsvormen. Ik zeg altijd tegen de mensen hier binnen de bank: “Wij Nederlanders, wij zeggen waar het op staat”. Nou, wij zijn de enige in de hele wereld, dus zeggen waar het op staat, laat dat achter je op ‘t moment dat je bij Berg autoweg of Hazeldonk komt, want dat, dat doet vrijwel niemand anders.
Voice over
Je luistert naar Leaders in Finance met Jeroen Broekema.
Jeroen Broekema
We hebben bij je Leaders in Finance ook altijd een pleaser en een teaser. Heb ik ook bij negenennegentig andere gedaan en zo wil ik ook aan jou voorleggen: de pleaser is altijd dezelfde namelijk: Heb je bepaalde boeken die jou erg aanspreken of die je wel vaker dood doet? Ik begin meestal met de teaser en die is dan altijd gericht aan de zaak en de teaser is: de kosten van het toezicht. Het is logisch hè, dat wordt betaald door de financiële instellingen grotendeels, het is logisch dat die kosten bij die financiële instellingen liggen en niet elders.
Klaas Knot
Ja, dat vind ik ook logisch, want in feite verlenen wij natuurlijk vooral een dienst aan hen. Wij, ja ons toezicht is erop gericht om de markt schoon te houden, om te zorgen dat toch de rotte appelen daar uit die mand verdwijnen. En de financiële sector is gewoon buitengewoon gebaat bij een goede reputatie van de hele sector. Als we één ding hebben geleerd, is dat er heel veel besmettingskanalen binnen die financiële sector zijn. Dus dit is een soort publiek goed wat wij voor de financiële sector leveren. En zij hebben er absoluut belang bij dat de Nederlandse financiële sector gewoon een goede reputatie heeft. En de Nederlandse bank als toezichthouder is onderdeel van die reputatie.
Jeroen Broekema
Helder. Aan de pleasende kant: boeken. Lees je graag? Laat ik dat eerst even vragen.
Klaas Knot
Ja, ik lees absoluut graag. Alleen, het is natuurlijk wel zo dat ik voor mijn werk al zoveel dossiers moet lezen dat ik meestal ‘s avonds niet meer de energie heb om nog een boek open te slaan. Maar ik lees op vakanties graag. En als ik lange vliegreizen maak, dan probeer ik ook altijd even een boekje mee te nemen. Vaak wel iets over de bestemming waar ik heen ga, de historie, dat interesseert me dan altijd vooral mateloos. En dan, dan lees ik best wel veel en best wel breed. Ja, ik hou van boeken met een historische inslag, politicologie, beetje filosofisch.
Jeroen Broekema
Heb je nog een titel die je zo te binnen schiet, iets wat je heel mooi hebt gevonden?
Klaas Knot
Nou, wat ik bijvoorbeeld een heel mooi boek heb gevonden is Grand Hotel Europa van Ilja Leonard Pfeijffer. Ja, dat vind ik, die metafoor van dat hotel hè, dat herken ik helemaal in hè dat Europa dat helaas toch iets te veel nog in het verleden leeft. En, de Chinees die dan het hotel opkoopt, de Amerikaan die Europa leeg koopt. Ja, dat beeld, ik vind dat echt een schitterend.. nou ja, dat soort boeken, dat spreekt mij bijzonder aan. Het is verhalend, vertellend, vermakelijk, maar ‘t heeft ook een duidelijke boodschap die ik ook herken vanuit mijn eigen werk
Jeroen Broekema
Zijn er nog andere titels waarvan je zegt: die zou ook hier leuk vindt om te delen, van boeken?
Klaas Knot
Nou, ik lees ook graag dingen, boeken van bijvoorbeeld Fukuyama, dus die toch een beetje meer gaan over: wat maakt een stabiele democratie? Origins of Political Order bijvoorbeeld vind ik een .. en Trust, wat is het verschil tussen maatschappijen met een hoge mate van trust en een lage mate van trust? Dat speelt bijvoorbeeld een rol in Europa. Dus in de Noord-Zuid hè. De meeste Noord- Europese economiën zijn toch high trust maatschappijen, maar in Zuid-Europa staat men buitengewoon wantrouwend tegenover de eigen overheid. En dat leidt weer tot allerlei problemen met de belastinginning, wat weer tot allerlei economische issues rondom begrotingstekorten enzovoort leidt. Dus dat meer, dat soort meer sociologische achtergronden van wat er ook in de economie speelt. Ja, dat boeit mij gewoon mateloos.
Jeroen Broekema
En als het gaat om pure ontspanningsboeken, worden die ook nog gelezen?
Klaas Knot
Ja hoor, dan lees ik graag iets over de Rolling Stones bijvoorbeeld.
Jeroen Broekema
Ja, daar ben je groot fan van hè, begreep ik?
Klaas Knot
Ja zeker, en daar wordt ook heel veel over geschreven. En ik kan ook, als ik me dan echt moet ontspannen, dan ga ik gewoon op YouTube eh, ga ik op zoek naar allerlei filmpjes van live registraties, met name uit begin jaren 70, want dat is toch hun gouden tijd. En daar komt gewoon steeds meer materiaal nu ook beschikbaar. En dan ga ik gewoon rustig een beetje naar wat muziek kijken en luisteren.
Jeroen Broekema
Ja, maar dat vond ik wel mooi. Quentin Tarantino, Rolling Stones, het zijn dingen die we in de voorbereiding hadden besproken.
Klaas Knot
Kunnen we nog over..
Jeroen Broekema
Dan hebben we nog wat extra tijd nodig denk ik. Maar dat zijn dingen die ik niet het eerste wat ik verwacht bij president van De Nederlandsche Bank.
Klaas Knot
Nee, want dat zijn ook dingen waar wanneer ik echt effe moet af schalen, wanneer ik echt even gewoon echt wil ontspannen en echt even met iets compleet anders bezig wil zijn. Dat kan ik natuurlijk zoeken in de gezinssfeer hè, dus als ik gewoon met m’n kinderen of eh iets ga doen. Vakanties zijn in deze dingen heel belangrijk. Maar ook, ja bij Tarantino, daar kan ik gewoon ja, oneindig om lachen. Dat kan ik gewoon zo helemaal.. Ja, dat is.., die dialogen, die zijn echt fantastisch, dat..
Jeroen Broekema
Ken je ze ook uit je hoofd?
Klaas Knot
Dat is totaal over the top geweld hè dat. Eh echt, ja ik vind het echt geweldig. Ja sommige van die dialogen inderdaad. Maar goed dat, ja dit. Prachtig.
Jeroen Broekema
En heb je dat virus ook aan je kinderen en naar je vrouw weten over te brengen?
Klaas Knot
Nou, ik heb ze wel alle Tarantino-films hebben we natuurlijk ook gewoon een keer, en zeker tijdens de pandemie, toen hebben we maar besloten om dan ook één avond per week een filmavond in te voeren met z’n allen hè gezamelijk, maar ja, je moet toch iets hè gezamenlijk. Toen hebben we ook alle Tarantino-films hebben we wel bekeken. Nou ja, zoals Pulp Fiction, dat is dan echt mijn eh, favoriete Tarantino-film. Ja, dat is ook gewoon de beste film die ik ken.
Jeroen Broekema
Ha mooi. Je hebt heel vaak bekeken zo te horen.
Klaas Knot
Ja, zeker zeker. Nou, je moet ‘m ook een paar keer bekijken voordat je alle flashbacks en flashforwards geplaatst hebt. Dus dat is in die zin ook wel de moeite waard.
Jeroen Broekema
Mooi, geweldig. En de andere manier. Dit is dus een soort uitlaatklep, dat zijn mijn woorden hoor, maar die andere uitlaatklep is hardlopen.
Klaas Knot
Ja, ik ben, ik ben ook wel een beetje van dat adagium hé: een gezonde geest in een gezond lichaam. Dit werk doet ook fysiek best wel een beroep op je. Toch veel onregelmatige tijden, jetlags waarin je toch weer op de verkeerde momenten van de dag veel te veel voedsel en soms ook een glaasje wijn te veel krijgt. Dat soort dingen. Dus ik geloof ook dat ik dat wel enigszins, nou ja, alleen maar kan volhouden als ik ook fysiek dat kan volhouden. Vroeger heb ik altijd veel teamsporten gedaan. Volleybal met name. Maar je ontdekt gewoon op een bepaald moment als je carrière eh ja, een vlucht neemt dat je ‘t commitment van teamsport eigenlijk niet meer kunt waarmaken omdat je voortdurend moeten afzeggen. En dan voel je toch dat je anderen in de steek laat. Dus op bepaald moment ben ik gewoon meer individuele sporten gaan doen, ben ik met name op het hardlopen gaan richten. Da’s ook het aller makkelijkste wat er is. Waar je ook op reis bent, je laadt je schoentjes in, je gaat op zoek naar de rivier, want daar loopt altijd een mooie kade en daar raak je ook de weg niet kwijt, en je gaat gewoon een stukje hardlopen. Veel gezonder dan die ongezonde ontbijtbuffets in al die grote hotels, enzovoort.
Jeroen Broekema
Volgens mij doe je het dan toch stiekem ook alweer een beetje competitief of niet?
Klaas Knot
Nou nee..
Jeroen Broekema
Als ik die tijden zie met 3 uur 19 op de Amsterdam marathon.
Klaas Knot
Das war einmal hè. Dus jemerkt wel als je, zoals ik 54 bereikt, dat die tijden, dat ga ik natuurlijk never nooit niet meer aankomen.
Jeroen Broekema
Je loopt ze nog wel marathons? Nog steeds?
Klaas Knot
Nee, nee nee. Ik loop eigenlijk, ik loop nu echt niet meer voor de tijden, dus ik hou ook geen tijden meer in de gaten. Want als ik nu hardloop doe ik dat gewoon puur voor de ontspanning en dingen gezond blijven doen. Ik ben nu ook bijvoorbeeld veel meer gaan zwemmen. Dat komt ook omdat, als je ouder wordt, dan krijg je ook wat meer last van de rug en dat soort dingen, dan is zwemmen toch weer wat beter voor je gestel dan het hardlopen. Dus het prestatieve is er nu helemaal uit. Ik ben natuurlijk wel trots op die tijden die ik ooit in ‘t verleden heb behaald, maar daar ga ik nu toch lang niet meer aankomen. Dus nu is het gewoon puur voor de gezondheid en de ontspanning.
Jeroen Broekema
Is jouw baan te combineren met een privéleven überhaupt? Je bent nu ook nog, je hebt ook nog een hele stapel nevenfuncties waarbij natuurlijk de FSB echt best wel een zware is, lijkt me zo als buitenstaander. Is dat te doen?
Klaas Knot
Het is te doen. Maar ik denk dat je ook wel kunt zeggen dat alleen je echte vrienden overblijven. Dus hè, ik heb gewoon twee echt goeie vrienden waar ik echt al heel lang mee bevriend ben, en wat er een beetje bij hing als halve vrienden waar je dan in groepsverband.. Daar heb je gewoon uiteindelijk geen tijd, daar moet je gewoon keuzes maken. Heb je geen tijd meer voor. Bovendien, voor mij kwam mijn gezin dan ook nog wel even op de eerste plaats. Ik heb kinderen die nu 18 en 15 zijn, maar je kunt je dus voorstellen dat ze 10 jaar geleden 8 en 5 waren. Dus die hebben, dat vind ik, ook meer tijd en aandacht nodig. Dat was overigens ook bijvoorbeeld in 2003 waarom ik gestopt ben met marathons lopen. Toen werd ook mijn eerste zoon geboren. En ja, toen vond ik ook dat ik niet meer kon maken om dan nog een keer, want marathon trainen is toch minimaal 4 keer per week en ook behoorlijk hè, op zaterdag de lange loop waar je de rest van de dag in en in het bad hangt bij te puffen, dat kon ik allemaal niet meer maken. Dus eh, ja je kunt wel een privéleven hebben, maar je moet wel keuzes maken.
Jeroen Broekema
Nou ja, ik ga richting afrondingen toewerken in dat in dat drukke bestaan. Ik heb iedereen dezelfde vraag gesteld, namelijk tips voor starters op de arbeidsmarkt en dan bij voorkeur in de financiële sector. Want het is wel leaders in finance, deze podcast, maar mag ook breder. Maar wat schiet je dan te binnen?
Klaas Knot
Nou, ik zou altijd zeggen: blijf je zelf verwonderen. Dus blijf nieuwe dingen doen. De eh ja, de huidige generatie, ik vrees dat ze mogen werken tot hun 75ste of zoiets. En dat betekent dat je ‘t vrij lang mag volhouden en dan geloof ik dat met name de basis breed genoeg moet zijn om toch gedurende je carrière verschillende dingen te doen. En dan moet je dus vooral, denk ik, aan het begin van je carrière niet te snel gefocust zijn op verticale dingen, dus op promoties en leidinggevende functies. Ik zou vooral in het begin van je carrière elke drie jaar wat anders doen. Dat heb ik ook zelf gedaan. En natuurlijk heb je behoefte aan vastigheid, maar nogmaals: zorg dan dat je iets doet wat zowel een element heeft waarvan je gewoon je zelfvertrouwen hebt en zegt: “Dat kan ik” versus “dit is nieuw voor mij. Hier kan ik mezelf weer wat verder in blijven ontwikkelen”. En dat moet je vooral in het begin doen en ook niet te veel plannen. Dat, die dingen. Ik heb.., de dingen die ik heb gedaan zijn op mijn weg gekomen. En op moment dat je jezelf goed blijft ontwikkelen en je doet je werk gewoon een beetje goed, komen er altijd leuke dingen op je weg. Dan komt er altijd een leuke volgende uitdaging op je weg.
Jeroen Broekema
Op hele lange termijn; het post DNB-tijdperk. Al lijkt dat nu nog heel ver weg voor jou waarschijnlijk. En dat is het ook. Maar zijn er dingen, privé of zakelijk waarvan je zegt: dat zou ik echt heel graag nog willen doen, of bepaalde hoeken?
Klaas Knot
Nou, op dit moment moet ik eerlijk zeggen dat ik dit misschien wel de moeilijkste vraag vind. Ik ben op dit moment eh ja, best heel content met hoe de dingen gaan enzovoort. Dus ik heb geen grote onvervulde verlangens. Natuurlijk wil je meer tijd voor je omgeving hebben. En kijk, ik ben ook wel dol op reizen en alle hoeken van de wereld enzovoort zien. Maar eerlijk gezegd, dat lukt nu ook best aardig met ons gezin. We gaan toch wel meestal twee keer per jaar echt fatsoenlijk op vakantie, zowel de kerstvakantie als de zomervakantie. Dus eh kijk, natuurlijk komt er een moment dat je graag ook wat meer rust wilt hebben, want dit is wel een hectische functie. Dus je staat hier wel 24/7 aan. Zeker, nou ja, in dit soort momenten. Dus wat meer beschouwende functies na deze, dat zal denk ik ook wel, ja dat zal wel een keer voor de hand liggen.
Jeroen Broekema
Tot slot: is er nog iets waarvan jij zegt: Jeroen, dat is toch jammer dat je dat niet gevraagd hebt. Had ik graag nog willen zeggen.
Klaas Knot
Nee, niet zo eh, niet zo heel snel, nee.
Jeroen Broekema
Dan ga ik je heel hartelijk danken. Ik vind het extra bijzonder dat je de tijd hebt genomen om de honderdste aflevering te begeleiden naar een.. van begin tot eind als als geïnterviewde. Heel veel dank daarvoor. Hier naast mij staat koffie. Ik heb gecheckt van tevoren dat jij inderdaad koffie drinkt van Bocca. Dat is onze partner die de kleine cadeautjes op het einde verzorgt van een Be Corp, een Benefit Corporation gecertificeerd bedrijf, en heel veel dank voor je tijd en al je je leuke insights in interessante dingen die je met Leaders in Finance hebt gedeeld.
Klaas Knot
Dankjewel. Het was een ja, was my pleasure, zoals ze wel zeggen.
Voice over
Dit was Leaders in Finance, we hopen dat je deze aflevering met veel plezier hebt beluisterd. We stellen je feedback erg op prijs. Wat houdt je bezig en over wie wil je meer horen? Laat het weten via een Apple of Google review. Dat kan ook via de social media kanalen of direct via een email. We kunnen het enorm waarderen als je dat doet. Tot slot danken we onze partners voor hun steun, dat zijn Kayak, EY, Odgers Berndtson executive search en Roland Berger. Bedankt voor het luisteren!