Dit is Leaders in Finance. Een podcast waarin we op zoek gaan naar de mens achter het succes. We praten met leiders van nu en later over hun drijfveren, carrière en privéleven.
Waarom? Omdat er meer gesproken moet worden in de financiële sector. We willen onze partners hartelijk bedanken voor hun steun.
Dat zijn EY, MeDirect, RiskQuest, Kayak en Roland Berger. Je host is Jeroen Broekema.
[Jeroen Broekema]Welkom bij een extra aflevering van Leaders in Finance met vandaag een aflevering over wat wij hebben genoemd Fossil Fuels in Finance. En specifiek gaan we het hebben over het Fossil Fuel Non-Proliferation Treaty Initiative. Ik spreek de CEO van Triodos Bank, een van de banken die de treaty steunen.
Welkom Jeroen Rijpkema.
[Jeroen Rijpkema]Dankjewel Jeroen. Hartstikke leuk dat je bij Leaders in Finance bent.
[Jeroen Broekema]En voor luisteraars die dat niet weten, je bent een enigszins bekende van de podcast, want aflevering 115. Het deed mij deugd dat net in het voorgesprek jij meteen wist wat aflevering 115 was. Of je dat nou gokte of dat je het echt wist, maakt mij niet zoveel uit.
Maar dat was de aflevering met jou waarin we uitgebreid gesproken hebben over jou en over jouw hele reis in de financiële wereld. En uitgebreid ook over Triodos gesproken hebben. Heel erg leuk dat je de tijd neemt.
En zoals ik al zei, Fossil Fuels in Finance, zo hebben we deze aflevering genoemd. Naar aanleiding van die treaty, een hele mondvol Fossil Fuel Non-Proliferation Treaty Initiative. Maar zou jij kort kunnen zeggen wat het eigenlijk is en waarom jouw bank, Triodos Bank, dit steunt?
[Jeroen Rijpkema]Ja, heel graag en dank voor de uitnodiging om hier te kunnen spreken. En op zich natuurlijk opmerkelijk de titel die je hebt Fossil Fuels in Finance. Want als één ding er is waar Triodos zich vanaf haar oprichting altijd verre van heeft gehouden, is het financieren van activiteiten in de Fossil Fuel Industry, de fossiele brandstoffen.
We weten allemaal dat er een serieus vraagstuk is waar we als mens en planeet ons mee moeten bezighouden. Dat is de klimaatverandering. Die wordt sterk aangedreven door de opwarming van de aarde.
En de opwarming van de aarde wordt dus sterk aangedreven door CO2-emissies. Die komen vanuit primair fossiele brandstoffen. En we hebben met elkaar in 2015 met het Parijsakkoord goede afspraken gemaakt over stappen die we willen zetten in het tegengaan van de verdere opwarming van de aarde.
Maar we hebben eigenlijk geen goede afspraken gemaakt over het uitfaseren van het gebruik van fossiele brandstoffen. En daar gaat dit Non-Proliferation Verdrag over.
[Jeroen Broekema]Wie mag er eigenlijk allemaal aan het treaty meedoen of wie doet er allemaal mee? Gaat het alleen over bedrijven, gaat het ook over overheden, over individuen? Met andere woorden, op wie is het gericht, het treaty?
[Jeroen Rijpkema]Uiteindelijk zijn het afspraken die de overheden wereldwijd met elkaar maken. En die daarbij bedrijven en burgers oproepen om het winnen, verwerken en gebruik van fossiele brandstoffen te reduceren en uiteindelijk op een rechtvaardige en eerlijke manier af te bouwen.
[Jeroen Broekema]Zijn er al veel partijen die zich hebben aangesloten, zoals jullie, maar ook individuen en landen?
[Jeroen Rijpkema]Nou, zeer uiteenlopend. Er zijn nu dertien landen die zich hebben aangesloten. Het komt oorspronkelijk van een aantal eilandstaten in de stille oceaan die zien dat door het stijgen van de zeespiegel hun voortbestaan op langere termijn in gevaar komt.
Maar inmiddels heeft ook een land als Colombia zich aangesloten. En dat is best opmerkelijk, want Colombia is een tamelijk welvarend land en een van de grotere steenkoolproducenten en exporteurs ter wereld. En zij geven dus ook aan, wij moeten hier vanaf.
Er zijn overheidsinstellingen, parlementen, onder andere het Europees Parlement, gemeenten, waaronder de gemeente Amsterdam, internationale wetenschappers, Nobelwinnaars, uiteenlopende bedrijven. En sinds het moment dat Triodos het initiatief heeft genomen in november vorig jaar om zich hierbij aan te sluiten, zijn er inmiddels ook twintig andere banken die zich hierbij aangesloten hebben. Dus er is een beweging op gang die nog steeds groeit, maar die denk ik wel heel wijd verspreid is wereldwijd en ook door allerlei sectoren.
[Jeroen Broekema]En wat betekent het nou als je je aansluit? Wat voor consequenties heeft dat voor bijvoorbeeld pak Colombia, wat je zelf zegt groot land, ook de fossil fuel industrie zelf hebben ze. Wat betekent dat dan?
[Jeroen Rijpkema]Dat zij de noodzaak onderschrijven en onderkennen dat wij ons moeten ontworstelen aan de verslaving aan fossiele energie. Dat ze ook bereid zijn daar de consequenties voor te accepteren. Dus voor hen zal het betekenen dat een belangrijk exportproduct op termijn gaat verdwijnen.
Maar tegelijkertijd ook medestanders oproepen, andere landen oproepen om dezelfde koers in te slaan. Want het zou natuurlijk vanuit het perspectief van Colombia lastig te verteren zijn en ook lastig uit te leggen zijn aan de lokale bevolking. Dat zij stoppen met het exporteren van kolen en dat naburige landen daar vrolijk mee doorgaan en er baat bij hebben als Colombia dat niet meer doet.
[Jeroen Broekema]Als je even naar de geschiedenis kijkt en heel hoog over, zou je misschien het volgende kunnen stellen. Eerst hadden we eigenlijk helemaal niet door wat mensen aan het doen waren met de stijging van de temperatuur en de klimaatopwarming. Toen was er een fase dat heel veel mensen het ontkende en eigenlijk zeiden dat is helemaal niet waar en het kan niet zo zijn.
We hebben altijd deze periodes in de geschiedenis gehad. Nu zou je kunnen zeggen dat er een heel groot draagvlak is wel in de wereld, in ieder geval in hele grote groepen. Er zijn natuurlijk ook weer tegenbewegingen gegaan, maar goed overal is denk ik wel de consensus dat het een probleem is.
Alles gaat volgens mij niet om of het een probleem is of niet, maar om tijd. Hoeveel tijd hebben we? Dus ook als je naar Colombia kijkt of Amsterdam, hoe snel moeten mensen dan ook daadwerkelijk tot actie overgaan?
Want je kan wel zeggen 2050, maar dat is ook al ver weg en in die tussentijd is er al best wel veel kapot.
[Jeroen Rijpkema]Ik denk dat tijd een hele belangrijke factor is en tijd is op dit moment ook een factor die we ten gunste van ons kunnen gebruiken. Naarmate de tijd voortschrijdt krijg je minder resterende tijd om nog problemen op te lossen. Ik denk tegelijkertijd dat er ook sprake moet zijn van een zekere hoop, een zeker optimisme.
Er zijn alternatieven. Het gaat er vooral om of we ons gezamenlijk achter die alternatieven willen scharen en om die transitie op een eerlijke en rechtvaardige manier te realiseren. En dan moet je er een keer mee beginnen en dat moet je met elkaar wereldwijd willen afspreken.
[Jeroen Broekema]Als je kijkt naar Triodos, heeft het voor jullie nog consequenties of was het eigenlijk best wel makkelijk voor jullie? Want je zei al in het begin, als we ons ergens niet mee associeerden was het wel Fossil Fuels.
[Jeroen Rijpkema]Triodos is vanaf haar oprichting altijd gericht geweest op het creëren van een leefbare planeet en het standhouden van een leefbare planeet waar iedereen zich naar eigen inzicht kan ontwikkelen. Uiteraard rekening houden met belangen van anderen, maar individuele vrijheid om je te ontwikkelen en een goed leven te leiden binnen de planetaire grenzen is in de essentie waar wij voor staan. Wij hebben altijd ons afzijdig gehouden van fossiele energie en tegelijkertijd hebben we heel veel geïnvesteerd en gefinancierd van activiteiten die zich bezighouden met hernieuwbare energie.
Tegelijkertijd is een activiteit van Triodos ook om van binnenuit te proberen het financiële systeem te helpen veranderen, want uiteindelijk het financiële systeem geeft richting aan de geldstromen. En de geldstromen laten nu nog toe dat nieuwe fossiele projecten worden gefinancierd en dat particuliere partijen daar veel geld mee kunnen verdienen, zeker in een aantal landen ook overheden daar veel geld mee kunnen verdienen. En de consequenties daarvan die worden op de hele maatschappij, de hele mensheid afgewenteld en dat moeten we met elkaar gaan omdraaien en daar heeft de financiële industrie naar onze mening een hele belangrijke rol in te spelen.
En vandaar dat wij nu ons ook in lijn met het eerdere klimaatakkoord wat we ook ondertekend hebben, we dit een logische stap vinden om nu een vervolg te geven.
[Jeroen Broekema]Ja en dat is ontzettend interessant en even terug naar de initiële vraag, uiteindelijk hebben jullie niet dingen hoeven uitfaseren ofzo, want jullie deden dat toch al niet of zijn er wel harde consequenties ook voor jullie in wat jullie bijvoorbeeld doen in jullie leningenboeken of in jullie investeringsboeken of anderszins?
[Jeroen Rijpkema]Nee wij financieren niet zelf fossiele energieprojecten, maar wij hebben natuurlijk ook jarenlang zelf wel gebruik gemaakt van de mogelijkheden van fossiele energie, die hebben we uitgefaseerd, je hebt de zogenaamde categorie 1, 2 en 3 uitstoot. En we hebben in 2021 aangegeven dat wij niet in 2050 maar al in 2035 CO2 neutraal willen opereren voor zowel onze beleggingen als onze financieringen en wij zijn nu actief in gesprek met onze relaties om hen te helpen zoveel mogelijk het gebruik van CO2 terug te dringen en naar andere vormen van energie te bewegen. Zodat we in 2035 CO2 neutraal kunnen zijn.
[Jeroen Broekema]Ik wil het straks nog even met je hebben over het burgerinitiatief dat jullie recent gelanceerd hebben, maar nog even over die financiële wereld, je gaf aan al 21 banken doen ermee, ik heb het idee dat dat wel aardige banken zijn, maar niet echt grote partijen, zou dat wel kunnen of zouden die dan meteen in de problemen komen met hun boek? Of zeg je nee dat kan wel, maar dan moeten ze wel een duidelijk plan hebben hoe ze het gaan uitfaseren. Dus kan een grote andere Nederlandse bank of een andere mondiale speler, laten we zeggen Bank of America, zou die hier bij zich bij kunnen aansluiten?
Of is dat gewoon meteen verkeerd omdat ze nog heel zwaar in die fossiele industrie zitten?
[Jeroen Rijpkema]Je ziet dat een aantal centrale banken, de ECB voorop, bij banken nadrukkelijk aandacht vraagt voor de risico’s als je blijft financieren in de fossiele sector. Want dan loop je het risico van stranded assets, assets die je dacht 50 jaar renderend kunnen zijn en uiteindelijk maar na 15 jaar renderend blijken te zijn en dan afgeschreven moeten worden. We hebben dat in Nederland ook gezien met moderne kolencentrales die gebouwd waren waarvan men dacht die gaan nog heel lang mee en uiteindelijk zijn ze veel eerder minder actief geworden of helemaal gesloten.
Ik denk dat ook hier geldt dat de tijd aan onze zijde kan staan als je maar tijden genoeg begint met het afbouwen van het financieren van de fossiele industrie.
[Jeroen Broekema]Dan kan je ook meedoen als bank.
[Jeroen Rijpkema]En dan kun je ook als bank meedoen.
[Jeroen Broekema]Ook al zit je er nog in nu. Dus op zich zeg je dan eigenlijk ook, ik wil je niks in de mond leggen, maar zeg je eigenlijk ook als jouw mede-CEO, CEO’s van een Nederlandse bank zou je prima kunnen aansluiten.
[Jeroen Rijpkema]Je ziet ook dat een aantal het doen en ik denk de collega banken in Nederland kunnen voor zichzelf spreken, maar die zijn ook mede-ondertekenaar van het klimaatakkoord, hebben hier op dit terrein ook nadrukkelijk stappen gezet en zijn ook heel nadrukkelijk bezig met het uitfaseren van hun betrokkenheid bij de fossiele industrie. Vanuit een Triodos standpunt willen we dat natuurlijk altijd sneller, maar die trend zie je nadrukkelijk en er zijn ook banken die daar eind vorig jaar aankondigingen over gedaan hebben dat ze in 2040 bepaalde activiteiten niet meer zullen financieren. Ik denk dat als je kijkt naar de wereldwijde financiering van activiteiten in de fossiele industrie, dan gaat het vooral om Angelsaksische banken en die lijken daar toch veel minder remmingen bij te hebben dan bij nodigachten en ook collega banken in Nederland laten zien.
[Jeroen Broekema]Zijn er nou eigenlijk ook Nederlandse partijen die zich hierbij aangesloten hebben, Nederlandse financiële partijen?
[Jeroen Rijpkema]ASN Bank heeft zich aangesloten bij dit initiatief, de andere banken zijn nog niet in de gelegenheid geweest om dat te doen. Ik probeer ze natuurlijk wel te motiveren en ik zou ook zeggen iedereen heeft daar belang bij want uiteindelijk een van de voordelen van het fossil fuel non-proliferation treaty is ook dat er een gelijk speelveld wordt gecreëerd voor iedereen. Voor banken, voor ondernemingen, voor overheden en uiteindelijk hebben we daar allemaal baten bij.
Dus ik kan alleen maar ook mijn collega bankiers oproepen om zich hierbij aan te sluiten in Nederland en vooral ook daar buiten.
[Jeroen Broekema]Ja precies want je zegt ook het is een beweging, dus een beweging past ook wel bij denk ik, maar mijn woorden hoor, maar om daar proberen mensen bij die beweging te trekken.
[Jeroen Rijpkema]Zeker, zeker. Ik kan me voorstellen dat een aantal luisteraars denken ja dat is toch wel een beetje een droomwereld, een beetje wensdenken wat Jeroen nu allemaal vertelt. Maar ik zou iedereen aanraden om nog eens te kijken en te denken over het Montreal protocol.
En het Montreal protocol is gesloten in 1987 voor een aantal luisteraars misschien al heel lang geleden, maar ik ben van die generatie. En toen heeft de wereld en ik denk dat het een van de meest succesvolle wereldwijde treaties is, hebben we met elkaar in de wereld besloten dat we drijfgassen moeten uitfaseren, want drijfgassen tasten de ozonlaag aan. En dat is een zeer goed doordacht plan van aanpak geweest, waarbij landen ondersteund zijn, waarbij kennis en financiële ondersteuning is gegeven, waarbij een track and tracing systeem is uitgerold waarmee je de voortgang kunt volgen.
En uiteindelijk zijn er ook afspraken gemaakt voor de meer verder ontwikkelde economieën en de minder verder ontwikkelde economieën, dus er waren ook verschillende mogelijkheden qua tempo. Maar nu 30, 35 jaar later kunnen we met elkaar gelukkig vaststellen dat we erin geslaagd zijn om de verslechting van de ozonlaag stop te zetten. En er zijn rapporten van de Verenigde Naties die aangeven dat dat bijvoorbeeld al het leven van miljoenen mensen gespaard heeft, omdat het aantal mensen wat aan huidkanker overlijdt aanzienlijk gereduceerd is.
Ik denk dat dat een bron van hoop is en een bron van optimisme. Je gaat zo’n fossil fuel non-proliferation treaty niet met elkaar in een aantal maanden afsluiten. Het zal ook niet meteen binnen een paar jaar direct meetbaar effect hebben, maar als je over een aantal decennia denkt dan kan het zeker echt het verschil maken wat we nodig hebben om de Parijs akkoorden te laten realiseren.
En we hebben geen tijd te verliezen om met elkaar nu onze regering op te roepen om om tafel te gaan zitten en zo’n verdrag te gaan opstellen.
[Jeroen Broekema]Heel interessant wat je zegt en uiteindelijk in mijn woorden het gaat om natuurlijk de wil. Niet alleen de politieke wil, maar ook de wil van bedrijfs van van leiders in de industrie zoals jij zelf. Uiteindelijk gaat het om de wil en dan is de textbook example Montreal is natuurlijk fantastisch hoe het daar gegaan is.
Maar die wil dat lijkt de laatste tijd wel een enorme tegenstand te komen. Dan zijn er mensen die zeggen nou dat betekent dat het goed gaat want er komt pas tegenstand op het moment dat er echt wat aan het veranderen is. Zit jij er ook zo in in zo’n positieve kant of zeg je nee?
Het is ook wel zorgelijk als je kijkt naar bepaalde staten in Amerika dan word je zelfs liable als je erin investeert. Als je bijvoorbeeld fossil fuels niet in investeert als pensioenfonds. Je hebt natuurlijk aan alle kanten politieke wind die aan het veranderen is in heel veel landen.
Een lange inleiding om eigenlijk te vragen van ben je daar, zit je aan de optimistische kant? Zeg je nou dat die tegenstand komt omdat de verandering hard gaat of zeg je nee is wel heel zorgwekkend wat er gebeurt.
[Jeroen Rijpkema]Het is een korte vraag met een best wel ingewikkeld antwoord omdat het veel aspecten heeft. Ik denk zeker dat er een kern van waarheid in zit dat als je een goede ontwikkeling ziet dat dat ook weerstand oproept. En iedere verandering ontmoet op enig moment weerstand.
Dus ik denk dat het logisch is. Ik denk ook dat we mogen erkennen dat er al heel veel zaken goed gaan. We gaven eerder aan toen jij vroeg van wie moet dit dan doen.
Overheden, bedrijven maar ook wij als individuen. Als ik zie in Nederland hoeveel particuliere huizen, inmiddels al meer dan 2 miljoen particuliere huizen hebben al zonnepanelen op de daken liggen. Dat was 15 jaar geleden ondenkbaar.
In die zin denk ik dat er zeg maar de weerstand die sommige onderdelen van onze maatschappij ziet roept ook op. De verantwoordelijkheid van andere onderdelen of andere spelers in de maatschappij om een stap naar voren te zetten en meer verantwoordelijkheid te nemen.
[Voice-Over]Dit is Leaders in Finance met Jeroen Broekema.
[Jeroen Broekema]Nu zijn jullie vorige week 4 juli een burgerinitiatief gestart, hebben jullie aangekondigd. Ik ben wel erg nieuwsgierig om te horen wat dat precies is, want het gaat hier over.
[Jeroen Rijpkema]Onze bedoeling is om de oproep aan de regering die wij vorig jaar gedaan hebben met de brief aan de toenmalige minister Jetten. Om die oproep nu meer kracht bij te zetten met minimaal 40.000 handtekeningen, want dat heb je nodig voor een burgerinitiatief. Om de regering op te roepen daadwerkelijk werk te maken van dit Fossil Fuel Non-Proliferation Treaty en het tot een gespreksonderwerp te maken.
Ook met andere landen en hier als Nederland een voortrekkingsrol in te nemen.
[Jeroen Broekema]Mooi en zo’n initiatief starten is dat eigenlijk ingewikkeld?
[Jeroen Rijpkema]Nou het is denk ik in Nederland een goed uitgedacht initiatief. Maar het is natuurlijk altijd ingewikkeld omdat je dit met meerdere partijen wil doen. Je wil dat niet alleen doen, ik geloof er heel sterk in dat we grote vraagstukken ook gezamenlijk moeten willen oplossen. En dan moet je ook proberen met elkaar het eens te worden van wat willen we bereiken.
Want er zijn altijd partijen die misschien verschil van mening hebben over wat ze willen bereiken. En ik denk bij dit vraagstuk is realisme en lange termijn adem echt belangrijk.
[Jeroen Broekema]Want jullie werken met heel veel verschillende organisaties samen, wat voor soort organisaties gaat dat om?
[Jeroen Rijpkema]Oxfam Novib, FNV, Natuur en Milieu. Allerlei uiteenlopende organisaties uit het maatschappelijk speelveld sluiten zich hierbij aan. En daarmee hebben we samen een avond georganiseerd in het pakhuis De Zwijger, een discussieavond.
En dat was de formele lancering van dit initiatief. Ik kan iedereen, ook de luisteraars van deze podcast, alleen maar oproepen om er serieus naar te kijken. En als je je er door aangesproken voelt om dan ook de petitie voor het burgerinitiatief mede te ondertekenen.
Want de steun houdt niet op bij 40.000 handtekeningen. Hoe meer handtekeningen we krijgen, hoe meer we ook zien en kunnen laten blijken naar onze regering, dat dit een breed gedragen en breed levend vraagstuk is.
[Jeroen Broekema]Even terug naar die financiële sector. Die is denk ik een hele belangrijke, omdat die die hefboomwerking kan hebben in de economie. Denk jij dat het uitfaseren, is dat uiteindelijk nou veel belangrijker dan het verder vergroenen?
Dus juist het investeren. Is het niet doen, met andere woorden, eigenlijk veel belangrijker dan al die initiatieven om wel te investeren in die groene economie?
[Jeroen Rijpkema]Ik denk dat je beide moet doen. En beide moeten we vol omarmen en vol willen realiseren. We moeten vol blijven inzetten op het financieren van hernieuwbare energie en het opslaan van hernieuwbare energie.
Dus investeren in batterijen en andere vormen groene waterstof blijven onverminderd van belang. Tegelijkertijd moeten we ook denk ik de prijs van fossiele energie ook realistischer maken. Nu worden fossiele energieproducten eigenlijk verkocht en creëren schade waar weinig of geen prijs aan zit.
En als je met elkaar in stand houdt dat de prijsverschillen tussen fossiele energie en de daarmee opgewekte mogelijkheden, dat die veel goedkoper zijn dan activiteiten die je met hernieuwbare energie doet, blijft het toch een niet gelijk speelveld. En ik denk dat we moeten proberen om dat echt te gaan beïnvloeden. Dus het is niet alleen een kwestie van de vraagzijde beïnvloeden, het is ook een kwestie van de aanbodszijde beïnvloeden.
[Jeroen Broekema]Nog twee vragen van mijn kant voordat ik ga afronden. Ik ben gewoon een burger in Nederland, ik hoor hierover, ik kijk eens op de website. Ik zal voor de luisteraars ook in de shownotes die website neerzetten.
Wat kan ik nou zelf doen als mij dit aanspreekt?
[Jeroen Rijpkema]Veel dingen. Eén is kennisnemen van het burgerinitiatief en dat ondertekenen als je aanspreekt. Twee, bij het gebruik van producten en diensten heel goed nadenken wat is de impact daarvan op ons klimaat. En welke keuzes maak je daarin. En drie, ik denk ook gewoon goed kijken naar je eigen gedrag. Ik ga niemand hierin beleren, maar ik denk dat we met ons gedrag ook daadwerkelijk individueel een bijdrage kunnen leveren aan het beheersen van negatieve klimaateffecten.
[Jeroen Broekema]Heb je dat bij jezelf ook die ontwikkeling gezien, dat je er steeds meer mee bezig bent? Ik kan me voorstellen dat je in je huidige rol CEO van een van de twee, zou ik zeggen, echte groenbanken in Nederland, dat je er nog meer mee bezig bent dan vroeger.
[Jeroen Rijpkema]Zeker, zeker. Dat heeft te maken met je reisgedrag. Ik zal in Europa proberen zo weinig mogelijk in een vliegtuig te stappen en te proberen op andere manieren te reizen. Ik kijk ook bewuster naar mijn eetpatronen en wat voor voedsel gebruik je en hoeveel vlees gebruik je.
Ik denk dat er allerlei manieren zijn waarop je als individu al een bijdrage kunt leveren. En als we het allemaal doen, gaat dat zeker een effect hebben. Maar dat neemt niet weg dat de invloed van de echt grote veroorzaak van CO2 uitstoot, dat we die ook moeten aanpakken.
En dat betekent dat je echt met elkaar grenzen moet stellen aan de invloed van de olie-industrie en de steenkoolindustrie. En daar is de financiële sector een hele belangrijke partij in. En daar hebben ook onze overheden wereldwijd een rol in te spelen.
[Jeroen Broekema]Helder. Ik zei twee vragen, het werden er drie. De laatste namelijk van mijn kant is, en die is altijd dezelfde.
Heb je nog iets Jeroen waarvan je zegt, rondom dit thema, wat ik fossil fuels in finance heb genoemd, wil ik toch nog één ding kwijt. Heb ik het niet over gehad, moet wel op tafel komen of anderszins?
[Jeroen Rijpkema]Hoezeer het ook een vaak terugkerende vraag is, overvalt hij me toch een beetje. Ik zou toch vooral ook een boodschap van hoop achter willen laten. Veel van de discussies over klimaat gaan over doom en gloom.
Als we nu niet iets doen, dan gaat het helemaal fout. Ik denk dat we allemaal de ernst inzien van de situatie dat als we zaken niet doen, dat straks klimaatopwarming, verslechtering van het leefklimaat voor de mens, maar ook voor de planeet, echt onherstelbaar geraakt gaat worden. Maar dat wil niet zeggen dat je met het aanpassen van ons gedrag, met het aanpassen van het gebruik van grondstof, dat we niet met elkaar nog een heel plezierig leven kunnen hebben.
Het gaat er denk ik vooral om dat we met elkaar zorgen dat het een geleidelijke aanpassing is, zodat iedereen er aan kan gewennen en dat het ook een eerlijke en rechtvaardige aanpassing is. En dat we rekening houden dat niet iedereen in dezelfde positie is om die aanpassing van het ene moment op het andere moment te realiseren of te kunnen betalen. En daarom zullen we het ook echt samen moeten doen.
We moeten er samen over praten en het zal ook hier gelden dat de sterkste schouders de zwaarste lasten moeten dragen. Maar een belangrijk aspect daarbij is dat de financiële industrie daadwerkelijk geld stuurt en richt naar activiteiten die op langere termijn duurzaam en volhoudbaar zijn. En dat overheden hun verantwoordelijkheid nemen om de schadelijke effecten van de fossiele industrie aan banden te gaan leggen.
En over een acceptabele periode van tijd uitfaseren.
[Jeroen Broekema]Nou, prachtige volzinnen zo aan het einde van het gesprek. Een mooie samenvatting eigenlijk ook daarvan. Jeroen Rijpkema, de CEO van Triodos Bank.
Heel veel dank voor je tijd. Dit keer wederom uit Driebergen, maar niet Driebergen Studio Leaders in Finance, maar net daartegenover bij Triodos Bank op kantoor. Heel veel dank voor je tijd.
Ontzettend leuk om meer te horen hierover. Interessant ook en wat mij betreft, dat zal jou niet als verbazing bij jou komen, maar een ongelooflijk belangrijk onderwerp vind ik zelf ook. Dus veel dank dat je daar toelichting op wilde geven.
Ik wijs er nu naar, zometeen heb ik nog een klein bedankje om mijn dank kracht bij te zetten. Voor nu heel veel dank voor je tijd. Dankjewel.
[Voice-Over]Dit was Leaders in Finance. We hopen dat je deze aflevering met veel plezier hebt beluisterd. Bestel je feedback erg op prijs.
Wat houd je bezig en over wie wil je meer horen? Laat het weten via een Apple of Google Review. Dat kan ook via de sociale mediakanalen of direct via een e-mail.
We kunnen het enorm waarderen als je dat doet. Tot slot danken we onze partners voor hun steun. Dat zijn EY, MeDirect, RiskQuest, Kayak en Roland Berger.
Tot de volgende Leaders in Finance en bedankt voor het luisteren.