Jochem Dijckmeester

Maarten: Jochem Dijckmeester, Divisiedirecteur Toezicht Pensioenfondsen bij de Nederlandsche Bank. Bedankt dat je de tijd neemt om met ons in gesprek te gaan in aanloop naar het Leaders in Finance Pensioen Event op 10 april. Zou je kort iets over jezelf en je achtergrond kunnen vertellen?

Jochem: Natuurlijk. Ik ben inmiddels 43 jaar, dus even terugrekenend: ik zit nu zo’n tien jaar in de pensioensector. Ooit was ik — in pensioentermen — een jonge pensioenfondsbestuurder. Ik heb vooral aan de bestuurskant gezeten bij pensioenfondsen: eerst op voordracht van werkgevers, en later ook op voordracht van werknemers én gepensioneerden. Dus ik heb eigenlijk de hele paritaire hoek aardig goed leren kennen. En sinds drie maanden ben ik vanuit die bestuurskant overgestapt naar de toezichtkant, als divisiedirecteur bij De Nederlandsche Bank.

Maarten: Je bent jarenlang voorzitter geweest van pensioenfonds PGB. Hoe helpt die ervaring je in je relatief nieuwe rol als toezichthouder?

Jochem: Ik denk dat het heel nuttig kan zijn om het perspectief van de sector mee te nemen. Ondanks dat ik inmiddels alweer mijn eerste honderd dagen achter de rug heb, heb ik nog steeds een goed gevoel bij de dynamiek aan de bestuurstafel. Hoe komen besluiten — die ook binnen het kader van de Wtp worden genomen — tot stand? In welke stakeholdersveld zitten besturen? Hoe verlopen die processen? Die inzichten helpen ook bij het duiden van de informatie die wij hierbinnen krijgen. Ik denk dat het heel waardevol is dat je je goed kunt verplaatsen in die bestuursdynamiek en dat je dat ook kunt gebruiken bij het op waarde schatten van de informatie die wij ontvangen. Dat je soms ook begrijpt waarom reacties zijn zoals ze zijn. Daarnaast heb ik natuurlijk ook een netwerk binnen de sector, wat bijvoorbeeld van pas kan komen wanneer gesprekken snel gevoerd moeten worden.

Maarten: Je bent nu ongeveer een half jaar in functie. Wat waren de grootste verrassingen of uitdagingen die je bent tegengekomen?

Jochem: Niet geheel verrassend, want ik kende DNB al een beetje als ‘onder toezicht staande’, dus ik heb altijd in die rollen contact gehad met DNB. Wat me echter extra is opgevallen, is de bevlogenheid waarmee hier wordt gewerkt. DNB is geen ambtelijke organisatie, en dat is in die zin een kracht, want hier worden ook avonden en weekenden doorgetrokken als het nodig is om op dossiers de juiste antwoorden te krijgen. Er zit hier bij DNB echt veel kennis en betrokkenheid, en dat is een hele fijne omgeving om in te werken.

Maarten: Mooi om te horen. Je zult er vast uitgebreid over spreken tijdens het event, maar wat kun je, als tipje van de sluier, nu al zeggen over de voortgang van de pensioentransitie?

Jochem: Ja, ik denk dat we de eerste fase met elkaar door zijn – en inmiddels is van vier fondsen bekend dat ze de beschikking hebben liggen, wat heel mooi is. Daarmee hebben we in ieder geval samen ervaren dat het mogelijk is en hebben we ook – met de eerste fondsen die ingevaren zijn – de deelnemers laten zien dat het kan. De grote werklast ligt echter nog voor ons, nu we al wat langer bezig zijn met deze marathon.

Maarten: Brengt dat ook nieuwe kansen nu de eerste ervaringen zijn opgedaan?

Jochem: Enerzijds de kansen in de zin van hoe we ons binnen DNB ook beter kunnen organiseren. We willen voorspelbaarder worden in ons proces richting de fondsen. Daarnaast willen we een aantal moeilijke onderwerpen al vroeg in het proces naar voren halen zodat we ze niet pas aan het eind van het proces zien, maar al tijdens risico-identificerende gesprekken. Wat we in het verleden deden, was een strikte scheiding aanbrengen tussen de compleetheidsfase en de daaropvolgende beoordeling wanneer het dossier binnenkomt. Nu gaan we direct met elkaar de inhoud bekijken en de vragen op tafel leggen. Dus intern gaat het om het verbeteren van de processen. Daarnaast zijn er ook veel zaken die de sector beter kan doen, bijvoorbeeld het stappenplan voor evenwichtigheid, dat we in overleg met zowel het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid als de Pensioenfederatie hebben uitgebracht. Met good practices rond de vraag: hoe kun je als fonds evenwichtigheid goed onderbouwen?

Maarten: Zijn er al reacties op dat initiatief binnengekomen?

Jochem: Ja, je ziet breed dat het helderheid geeft in de discussie. Dat wordt echt wel gewaardeerd. We gingen op eerdere congressen ook met elkaar op zoek naar: wat is een gemeenschappelijke taal? Hoe doorlopen we elkaars reis op zo’n manier dat we elkaar goed begrijpen en niet verrassen? Tegelijkertijd begrijp ik ook dat veel fondsen denken: hartstikke leuk, zo’n plan – maar had het twee jaar eerder uitgebracht. Die geluiden hoor je ook. Het moeilijke is dat we het allemaal voor het eerst doen, maar ook gelijk voor het laatst. Het is echt leren in een pressure cooker.

Maarten: Je benoemt een aantal kansen, maar ik ben ook benieuwd naar de keerzijde. Wat zijn de grootste risico’s in deze pensioentransitie?

Jochem: Ik zie risico’s op het vlak van evenwichtige besluitvorming. Fondsbesturen hebben binnen de wet expliciet bestuurlijke ruimte gekregen om de transitie evenwichtiger vorm te geven. Als je als bestuur, zonder expliciete onderbouwing, geen gebruik maakt van je transitie instrumentarium om grote, niet onderbouwde verschillen tussen deelnemersgroepen te verkleinen dan wel in te spelen op gewijzigde omstandigheden om daarmee tot een evenwichtiger uitkomst te komen, dan is dit kwetsbaar; groepen van deelnemers zullen niet begrijpen waarom niet bijgestuurd is, terwijl zij wel nadelen ondervinden. Ook zien we dat sommige bestuurders te veel focus leggen op het mediane of goedweerscenario. Dan lijkt het alsof deelnemers erop vooruitgaan, maar komt dat doordat er extra risico wordt genomen. Als je – zoals wettelijk vereist – het pessimistische scenario en netto profijt meeneemt in besluitvorming, krijg je een realistischer beeld van wat deelnemers kunnen verwachten.

Maarten: Op het event doen we een kort interview met je om terug te blikken op je eerste zes maanden in je functie. Daarna neem je deel aan een strategie panel, waar onder andere ook Fieke van der Lecq, regeringscommissaris, aan zal deelnemen. Wat kunnen de mensen in de zaal verwachten van jouw bijdrage aan het event?

Jochem: Ik denk dat het echt waardevol is als we samen stilstaan bij wat we van elkaar kunnen leren. Het is belangrijk om met elkaar in contact te zijn. Misschien kunnen de aanwezigen ook zaken teruggeven die zij zien die ik terug naar DNB kan nemen.

Maarten: Ik denk dat daar absoluut veel interesse in zal zijn. Leuk om daar binnenkort meer over te horen. Jochem, nogmaals bedankt voor je tijd. We kijken enorm uit naar je bijdrage aan het Leaders in Finance Pensioen Event op 10 april.